Mizoramin football referee ṭha a mamawh – Lalnghinglova Hmar (Tetea)

Estimated read time 9 min read


Football-in hma a sawn theihna tura thil pawimawh ber hi inzawt ta ila, kan chhan dan a inang hauh lo ang. A pawimawh hmasa ber nia mi tam berin an sawi chu players ṭha neih phawt a ni ṭhin a, a dik thui hle. Nimahsela players ṭha chherchhuak turin coach ṭha kan mamawh a, players ṭhate inkhel enkawl turin referee ṭha kan mamawh a, chutiang zelin an inkhelhna tur khelmual ṭha kan mamawh ve leh zel a; chutianga player, coach leh referee-te enkawl tur chuan football association ṭha kan mamawh a, chuvangin football hmasawnna tur hian heng kan sawi takte a zavaiin a pawimawh vek tih a chiang.

Mizoramah hian footballer ṭha hi chu kan nei ntawh a, Mizoram pawna thawn chhuah tham player ṭha hi kan nei – India rama players ṭha ber ber zinga mi pawh Mizo an ni a, tuna kan player-te ṭhan dan en hian nakin lawkah chuan India ramah hian kan footballer-te hi a ṭha leh langsar ber ber an la ni ṭhuau thei dawn niin a lang.

Hetihlai hian football coach ṭhate hi kan la nei tlem em em a, kan coach ṭha neihte pawh hi AFC-in coach ni thei tura license a siam nei lote an la ni fur a, AFC ‘B’ License nei coach pakhat kan la nei ve thei chauh a ni. AIFF chuan intihsiakna lian tham enkawl turin AFC hnuaia coaching licence nei chin chiah a pawm tawh a, tun hnaia I League Second Division inkhelah pawh Mizoram club pahnih an tel theihna turin MFA chuan theihtawp a chhuah a; nimahsela a coach lam zawk hi kan lo la nei daih lo a, club pakhat chuan West Bengal aṭangin coach an rawih a ngai ta hial a ni.

Referee lamah phei chuan Mizote hi kan la pachhe lehzual a, AIFF lamin a chhawr theih tur ho kan nei lo ti ila a dik ber ang. A hming chuan AIFF hnuaia examination paltlang tawh, ‘national referee’ han tih turte chu kan nei ve tawh a; nimahsela a taka chhawr theih tur leh tuna chhawr tur ang chi hi kan nei tawh lo. Football-a peng hrang hrangah hian eferee lam hi kan pachhiatna ber a ni hial mai thei a, chuvangin referee tha kan neih theihna turin MFA chuan ṭan lak a tum a; nimahsela MFA-in referee tur hi a hranpaa neih sa a nei miah lo a, nangni ho hi football referee ni turin a sawm che u a ni.

Tuna MFA referee neih sate hi an ṭha em em mai a, an thawkrimin thu pawh an awih a, thawhpui pawh an nuam hle; amaherawhchu MFA hnuaiah hian referee indaih lohna hi a nasa em em tawh a, kan referee neih sate belhchhah tur te, chhawk zangkhai tur leh thuam ṭha turin referee hmel thar ṭha zawk hi Mizoram football hian a mamawh a ni. Chutiang referee tur chu a hranpain khawi aṭangin emaw an rawn inlar nawlh dawn lo a, khawi zirna in aṭangin emaw an rawn zir chhuak thut dawn lo a, nangni ang in lo pen chhuah loh chuan Mizorama referee dinhmun chu tun ang hi a ni reng dawn.

Tuna kan referee neih sate hi kan sit lo a, duhkhawp lohna chu awm ngei bawk mahse an tlin tawkah chuan an ṭha kan tiin kan chhuang hle a ni. Dik taka sawi chuan AIFF hnuaia referee nihna sang tak tak nei, I League-ahte hian an chhawr ṭhinte ai hian a match kaihhruai chungchangah hi chuan an ṭha zawk fo a; nimahsela mu tan kan neih chu national referee ni tura inzir belh leh examination hmachhawn kawngah hian a ni. Tuna kan referee neih sa zingah hian national referee ni thei turte pawh an awm ngei ang a, kan bei chho zel dawn a, chutiang ni thei tur chu Mizoram football hian a mamawh belh a, nangni hi a beisei che u a ni.

Sports discipline tam takah hian Mizo zingah national referee mai pawh ni lo, international referee/ match official ni phak hi an awm fur tawh a, football-ah bik hian kan la pachhe hle. Zep thu a cheng lo a, kan hruaitu kal hmasa lamte khan he lam hi an lo ngaihthah deuh pawh a ni mai thei a, nangni nen ṭang tlangin national level-a referee tha neih hi kan tum dawn a ni. MFA lamin tum eng ang mah ila nangni rual hi in pen chhuah loh chuan a theih miah loh a, a referee ni tur, national level thlenga kal thei tur hi in awm hmasak a ngai – chutiang mi chu vawiinah hian in lo kal khawm niin kan hria a, kan lawm hle a ni.

Kum 2010 December-ah hian Guwahati-ah AIFF buatsaih national referee seminar-ah ka kal a, chutah chuan thil zahthlak tak ka tawng – state hrang hrang referee dinhmun kan report a, kan referee neih ang angte  ka sawi chhuak a, an zawh belhna, “National class I referee engzat nge in neih?’ tih chu chhanna kan nei lo. Pakhat chu kan nei a; nimahsela a hna avangin a active thei tawh si lo a, kan ṭhenawm Manipur lamin an lo nei ṭhahnem si a, anni chuan FIFA referee mai pawh ni lo ‘hmeichhe FIFA referee’ thlengin an nei. Manipur nen hian footballer neih ṭhatah inel ta ila, tun dinhmunah hi chuan kan intluk thuak tawh ang a; nimahsela match official lamah chuan kan inneih ṭhat hleih hle a ni. India tana khel phak footballer pawh nei mang lo Assam-te hian FIFA referee thlengin an nei a, Tripura-te pawhin AIFF competition hrang hrangah referee an thawh thei zel.

AIFF hnuaia intihsiaka hrang hrangah players kan thawh chhuak a, Under 14 Football Festival aṭanga Santosh Trophy leh I League thlengin Mizo player-te an inkhel a, heng Mizo player-te hian an ṭhiante tluk ve theih miah lohna an nei a, chu chu an hnampuiin an inkhel a enkawl (referee-ah a ṭang) ve ngai miah lo – national level referee nei ve hek lo. Meitei player-te chuan an ṭawnga biak theih referee an nei a, Bengali-te leh Goan pawhin an nei zel – Mizo referee-te hi I League velah hian awm ve fur se, kan player-te hi tun aiin an tlangnel ngei ngei ang ka ring.

AIFF hnuaia referee ni tur hian thiam filawr a ngai lo tih chu kan hmuh ṭhin AIFF referee neih tawhah hian a hriat mai a; nimahsela hetiang dinhmun thleng tur hian taimak, thuawih leh teirei peih a ngai. Exam hrang hrang paltlang a ngai a, fitness ṭha taka vawn a ngai a, fitness-te hi thil harsa a awm miah lo a, Mizo hi chu tournament dawna fitness ngai pawimawh a, a zawh ruala chawl leh mai ṭhin kan nih vangin fitness test kan paltlang lo leh ṭhin. Kan harsatna fo chu theory exam hi a ni a, hei tak hi vawiina mite kan mamawh chhan che u a ni. English thiam a ngai ve deuh a, chumi piah lamah a zira zir ngai eng emaw zat a awm ve a, chutiang zir peih a, exam hmachhawn ngam referee kan ngah hunah chuan Mizoram football hian hma a sawn dawn a ni.

Vawiin hi kan inkoh khawm vawi khatna a ni a, vawiinah hian inrilru kan hmin thei lo ang tih ka chiang a; nimahsela lo ‘inngaihtuah’ turin ka cheh duh che u. Mizoram football hian hmasawn zel se in duh ve tak tak a nih chuan referee tura in inpek hi kan phut ve tlat a ni. Mahni theihna zawnah theuh ṭang tlang ila, Mizoramin referee ṭha zawk leh ṭhahnem zawk a neih hunah chuan tun aiin kan football in hma a sawn ngei ang tih ka chiang a, chutiang tur chuan nangni lo hi MFA huan beisei tur a nei lo. Tuna mite hian min tuipui lo a nih phei chuan hetiang baka inkoh khawmna hun ṭha hi a vang lehzual tawh dawn a, chuvangin tuna lo kal chin hi chu refeering lama ‘tui lui tlat’ turin kan ngen cher u a ni. Nang hi a tui chi i lo ni lo palh a nih pawhin, inhmuhkhawm leh hunah chuan hetiang lama tui mi pahnih tal rawn hruai tel la, chu chu Mizoram football-in a mamawh a ni.

Referee hi ‘hobby’ anga neih chi a ni a, eizawnna anga neih chi a ni lo tih erawh hriat tel a ṭha ang. English Premier League-a referee-te meuh pawh hi professional referee an ni lo a, eizawnna dang nei an ni hlawm a, 2010 FIFA World Cup final-a referee Howard Webb-te pawh kha police a ni daih. Mizoramah hian hna dang thawk chunga referee nih hi a theih a ni tih kan inhrilh darh pawh a ṭhain ka hria a, referee kan indaih deuh hunah chuan Red Ribbon Football Tournament angahte pawh hian a inchhawkin referee-te kan duty tir thei tawh ang a, tunah hi chuan tournament puma ‘a awm zawng zawng’ kan thawh chhuah a la ngai a, kan indaih lo hle a ni. Sorkar hnathawkte tan pawh referee nih hi thil remchang tak a ni a, AIFF hnuaia referee-te pawh hi sorkar hnathawkte pawh an ni fur a, a chang chuan official duty angin an zin theih changte a awm a, hlawh ṭha tak an la hlawh thei zui bawk si a, an tuina tak thil an la ti zui nen, an nihlawh hle a ni.

Hnamdang, footballer ṭha pawh nei mang hlei loin referee ṭha an neih theih chuan, nangni rual nena kan thawhho dawn avangin Mizoramn hian a mamawh referee ṭha leh ṭhahnem tak hi kan nei ngei ang tih ka ring tlat a ni.

Admin: Vawiin Referee Seminar-a MFA Honorary Secretary Lalnghinglova Hmar (Tetea) thusawi a ni a, a ngai ngai in kan rawn post e.
Referee chungchanga zawh chian duh nei tan:
1. Lalruatsanga Tochhawng, Chairman, MFA Referee Board – 9436140885
2. PC Vanlalhruaia, Senior Vice President, MFA – 9436376032

Red Ribbon Kick Off Thlalak en duh chuan HETAH hian kan click dawn nia.

You May Also Like

More From Author

7Comments

Add yours

+ Leave a Comment

Mizoramin football referee ?ha a mamawh – Lalnghinglova Hmar (Tetea)

Football-in hma a sawn theihna tura thil pawimawh ber hi inzawt ta ila, kan chhan dan a inang hauh lo ang. A pawimawh hmasa ber nia mi tam berin an sawi chu players ?ha neih phawt a ni ?hin a, a dik thui hle. Nimahsela players ?ha chherchhuak turin coach ?ha kan mamawh a, players ?hate inkhel enkawl turin referee ?ha kan mamawh a, chutiang zelin an inkhelhna tur khelmual ?ha kan mamawh ve leh zel a; chutianga player, coach leh referee-te enkawl tur chuan football association ?ha kan mamawh a, chuvangin football hmasawnna tur hian heng kan sawi takte a zavaiin a pawimawh vek tih a chiang.

Mizoramah hian footballer ?ha hi chu kan nei ntawh a, Mizoram pawna thawn chhuah tham player ?ha hi kan nei – India rama players ?ha ber ber zinga mi pawh Mizo an ni a, tuna kan player-te ?han dan en hian nakin lawkah chuan India ramah hian kan footballer-te hi a ?ha leh langsar ber ber an la ni ?huau thei dawn niin a lang.

Hetihlai hian football coach ?hate hi kan la nei tlem em em a, kan coach ?ha neihte pawh hi AFC-in coach ni thei tura license a siam nei lote an la ni fur a, AFC ‘B’ License nei coach pakhat kan la nei ve thei chauh a ni. AIFF chuan intihsiakna lian tham enkawl turin AFC hnuaia coaching licence nei chin chiah a pawm tawh a, tun hnaia I League Second Division inkhelah pawh Mizoram club pahnih an tel theihna turin MFA chuan theihtawp a chhuah a; nimahsela a coach lam zawk hi kan lo la nei daih lo a, club pakhat chuan West Bengal a?angin coach an rawih a ngai ta hial a ni.

Referee lamah phei chuan Mizote hi kan la pachhe lehzual a, AIFF lamin a chhawr theih tur ho kan nei lo ti ila a dik ber ang. A hming chuan AIFF hnuaia examination paltlang tawh, ‘national referee’ han tih turte chu kan nei ve tawh a; nimahsela a taka chhawr theih tur leh tuna chhawr tur ang chi hi kan nei tawh lo. Football-a peng hrang hrangah hian eferee lam hi kan pachhiatna ber a ni hial mai thei a, chuvangin referee tha kan neih theihna turin MFA chuan ?an lak a tum a; nimahsela MFA-in referee tur hi a hranpaa neih sa a nei miah lo a, nangni ho hi football referee ni turin a sawm che u a ni.

Tuna MFA referee neih sate hi an ?ha em em mai a, an thawkrimin thu pawh an awih a, thawhpui pawh an nuam hle; amaherawhchu MFA hnuaiah hian referee indaih lohna hi a nasa em em tawh a, kan referee neih sate belhchhah tur te, chhawk zangkhai tur leh thuam ?ha turin referee hmel thar ?ha zawk hi Mizoram football hian a mamawh a ni. Chutiang referee tur chu a hranpain khawi a?angin emaw an rawn inlar nawlh dawn lo a, khawi zirna in a?angin emaw an rawn zir chhuak thut dawn lo a, nangni ang in lo pen chhuah loh chuan Mizorama referee dinhmun chu tun ang hi a ni reng dawn.

Tuna kan referee neih sate hi kan sit lo a, duhkhawp lohna chu awm ngei bawk mahse an tlin tawkah chuan an ?ha kan tiin kan chhuang hle a ni. Dik taka sawi chuan AIFF hnuaia referee nihna sang tak tak nei, I League-ahte hian an chhawr ?hinte ai hian a match kaihhruai chungchangah hi chuan an ?ha zawk fo a; nimahsela mu tan kan neih chu national referee ni tura inzir belh leh examination hmachhawn kawngah hian a ni. Tuna kan referee neih sa zingah hian national referee ni thei turte pawh an awm ngei ang a, kan bei chho zel dawn a, chutiang ni thei tur chu Mizoram football hian a mamawh belh a, nangni hi a beisei che u a ni.

Sports discipline tam takah hian Mizo zingah national referee mai pawh ni lo, international referee/ match official ni phak hi an awm fur tawh a, football-ah bik hian kan la pachhe hle. Zep thu a cheng lo a, kan hruaitu kal hmasa lamte khan he lam hi an lo ngaihthah deuh pawh a ni mai thei a, nangni nen ?ang tlangin national level-a referee tha neih hi kan tum dawn a ni. MFA lamin tum eng ang mah ila nangni rual hi in pen chhuah loh chuan a theih miah loh a, a referee ni tur, national level thlenga kal thei tur hi in awm hmasak a ngai – chutiang mi chu vawiinah hian in lo kal khawm niin kan hria a, kan lawm hle a ni.

Kum 2010 December-ah hian Guwahati-ah AIFF buatsaih national referee seminar-ah ka kal a, chutah chuan thil zahthlak tak ka tawng – state hrang hrang referee dinhmun kan report a, kan referee neih ang angte  ka sawi chhuak a, an zawh belhna, “National class I referee engzat nge in neih?’ tih chu chhanna kan nei lo. Pakhat chu kan nei a; nimahsela a hna avangin a active thei tawh si lo a, kan ?henawm Manipur lamin an lo nei ?hahnem si a, anni chuan FIFA referee mai pawh ni lo ‘hmeichhe FIFA referee’ thlengin an nei. Manipur nen hian footballer neih ?hatah inel ta ila, tun dinhmunah hi chuan kan intluk thuak tawh ang a; nimahsela match official lamah chuan kan inneih ?hat hleih hle a ni. India tana khel phak footballer pawh nei mang lo Assam-te hian FIFA referee thlengin an nei a, Tripura-te pawhin AIFF competition hrang hrangah referee an thawh thei zel.

AIFF hnuaia intihsiaka hrang hrangah players kan thawh chhuak a, Under 14 Football Festival a?anga Santosh Trophy leh I League thlengin Mizo player-te an inkhel a, heng Mizo player-te hian an ?hiante tluk ve theih miah lohna an nei a, chu chu an hnampuiin an inkhel a enkawl (referee-ah a ?ang) ve ngai miah lo – national level referee nei ve hek lo. Meitei player-te chuan an ?awnga biak theih referee an nei a, Bengali-te leh Goan pawhin an nei zel – Mizo referee-te hi I League velah hian awm ve fur se, kan player-te hi tun aiin an tlangnel ngei ngei ang ka ring.

AIFF hnuaia referee ni tur hian thiam filawr a ngai lo tih chu kan hmuh ?hin AIFF referee neih tawhah hian a hriat mai a; nimahsela hetiang dinhmun thleng tur hian taimak, thuawih leh teirei peih a ngai. Exam hrang hrang paltlang a ngai a, fitness ?ha taka vawn a ngai a, fitness-te hi thil harsa a awm miah lo a, Mizo hi chu tournament dawna fitness ngai pawimawh a, a zawh ruala chawl leh mai ?hin kan nih vangin fitness test kan paltlang lo leh ?hin. Kan harsatna fo chu theory exam hi a ni a, hei tak hi vawiina mite kan mamawh chhan che u a ni. English thiam a ngai ve deuh a, chumi piah lamah a zira zir ngai eng emaw zat a awm ve a, chutiang zir peih a, exam hmachhawn ngam referee kan ngah hunah chuan Mizoram football hian hma a sawn dawn a ni.

Vawiin hi kan inkoh khawm vawi khatna a ni a, vawiinah hian inrilru kan hmin thei lo ang tih ka chiang a; nimahsela lo ‘inngaihtuah’ turin ka cheh duh che u. Mizoram football hian hmasawn zel se in duh ve tak tak a nih chuan referee tura in inpek hi kan phut ve tlat a ni. Mahni theihna zawnah theuh ?ang tlang ila, Mizoramin referee ?ha zawk leh ?hahnem zawk a neih hunah chuan tun aiin kan football in hma a sawn ngei ang tih ka chiang a, chutiang tur chuan nangni lo hi MFA huan beisei tur a nei lo. Tuna mite hian min tuipui lo a nih phei chuan hetiang baka inkoh khawmna hun ?ha hi a vang lehzual tawh dawn a, chuvangin tuna lo kal chin hi chu refeering lama ‘tui lui tlat’ turin kan ngen cher u a ni. Nang hi a tui chi i lo ni lo palh a nih pawhin, inhmuhkhawm leh hunah chuan hetiang lama tui mi pahnih tal rawn hruai tel la, chu chu Mizoram football-in a mamawh a ni.

Referee hi ‘hobby’ anga neih chi a ni a, eizawnna anga neih chi a ni lo tih erawh hriat tel a ?ha ang. English Premier League-a referee-te meuh pawh hi professional referee an ni lo a, eizawnna dang nei an ni hlawm a, 2010 FIFA World Cup final-a referee Howard Webb-te pawh kha police a ni daih. Mizoramah hian hna dang thawk chunga referee nih hi a theih a ni tih kan inhrilh darh pawh a ?hain ka hria a, referee kan indaih deuh hunah chuan Red Ribbon Football Tournament angahte pawh hian a inchhawkin referee-te kan duty tir thei tawh ang a, tunah hi chuan tournament puma ‘a awm zawng zawng’ kan thawh chhuah a la ngai a, kan indaih lo hle a ni. Sorkar hnathawkte tan pawh referee nih hi thil remchang tak a ni a, AIFF hnuaia referee-te pawh hi sorkar hnathawkte pawh an ni fur a, a chang chuan official duty angin an zin theih changte a awm a, hlawh ?ha tak an la hlawh thei zui bawk si a, an tuina tak thil an la ti zui nen, an nihlawh hle a ni.

Hnamdang, footballer ?ha pawh nei mang hlei loin referee ?ha an neih theih chuan, nangni rual nena kan thawhho dawn avangin Mizoramn hian a mamawh referee ?ha leh ?hahnem tak hi kan nei ngei ang tih ka ring tlat a ni.

Admin: Vawiin Referee Seminar-a MFA Honorary Secretary Lalnghinglova Hmar (Tetea) thusawi a ni a, a ngai ngai in kan rawn post e.

Referee chungchanga zawh chian duh nei tan:

1. Lalruatsanga Tochhawng, Chairman, MFA Referee Board – 9436140885

2. PC Vanlalhruaia, Senior Vice President, MFA – 9436376032

Red Ribbon Kick Off Thlalak en duh chuan HETAH hian kan click dawn nia.

You May Also Like

More From Author

+ There are no comments

Add yours